Το e-learning, ή ηλεκτρονική μάθηση, αποτελεί μια μέθοδο εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, κατά την οποία η διαδικασία δεν εκτελείται σε φυσικό χώρο, αλλά μέσω σύγχρονων τεχνολογιών, όπως το διαδίκτυο και/ή τηλεπικοινωνιακά μέσα. Αυτή η μαθησιακή πρακτική μπορεί να μας φαίνεται κάτι πολύ συνηθισμένο πια, αλλά δεν ήταν μέχρι το 2000 περίπου, όταν άρχισε δειλά δειλά να εμφανίζεται ως επιλογή σε πανεπιστήμια. Το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Αγγλίας ήταν ένα από τα πρώτα, αν όχι το πρώτο, που αποφάσισε να υιοθετήσει αυτή την πρακτική. Βέβαια, ο δρόμος είχε ήδη ανοιχθεί από τη δεκαετία του ’80 (ίσως και νωρίτερα) που ήδη υπήρχαν επιλογές εξ αποστάσεως μάθησης μέσω βιντεοσκοπημένων μαθημάτων ή αποστολής του υλικού ταχυδρομικώς.
Το διαδίκτυο όμως έφερε την επανάσταση και στον τομέα της εκπαίδευσης, αφού πλέον έχουμε στη διάθεσή μας μια πληθώρα εφαρμογών και τρόπων σύνδεσης, η οποία χτίζει μια επικοινωνιακή υποδομή, απαραίτητη για τέτοιου είδους μάθηση. Η διαδικασία e-learning αποτελείται από κυρίως δύο κατηγορίες συστημάτων: Τη σύγχρονη εκπαίδευση, κατά την οποία υπάρχει ταυτόχρονη παρουσία μαθητών και εκπαιδευτών· το μάθημα γίνεται σε πραγματικό χρόνο, μέσω εφαρμογών και δικτύων, όπου ουσιαστικά παρέχει τη δυνατότητα συνδιάσκεψης μέσω τηλεφώνου ή κάμερας.
Η δεύτερη, και πιο διαδεδομένη πια, κατηγορία, είναι η ασύγχρονη εκπαίδευση, κατά την οποία δεν απαιτείται ταυτόχρονη παρουσία εκπαιδευόμενων και εκπαιδευτών. Συνήθως υπάρχει ένα οριζόμενο χρονικό διάστημα με προθεσμίες, μέσα στα πλαίσια του οποίου οι μαθητές έχουν την ευελιξία να ολοκληρώσουν κάποια τμήματα του προγράμματος (εργασίες, παρουσιάσεις, τεστ, έρευνες).
Το e-learning θεωρείται αναμφισβήτητα πια η πιο τεχνολογικά προηγμένη μέθοδος εξ αποστάσεως μάθησης. Είναι πολλοί εκείνοι που προσπαθούν να την εξομοιώσουν με τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας και εκπαίδευσης. Ωστόσο, αυτές οι απόπειρες είναι ανώφελες, αφού η κάθε πρακτική διαθέτει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Το e-learning πρόκειται πια για ένα άκρως πολύτιμο εργαλείο μάθησης που όμως διακατέχεται από ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τόσο οι εκπαιδευτές, οι οποίοι σχεδιάζουν το περιεχόμενο ενός προγράμματος, όσο και οι εκπαιδευόμενοι, οι οποίοι επιλέγουν να συμμετάσχουν σε κάποιο από αυτά. Ας εξερευνήσουμε κάποιες από τις πιο ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες του e-learning:
Είναι ένας ευέλικτος και βολικός τρόπος μάθησης.
Το e-learning δεν απαιτεί φυσική παρουσία. Αυτό σημαίνει ότι ο χώρος μελέτης και διδασκαλίας παύει να είναι μια αίθουσα και μπορεί πια να είναι ο καναπές, το κρεβάτι ή η αγαπημένη σας καφετέρια. Μπορείτε να σταματήσετε και να ξεκινήσετε όποτε θέλετε στον ασύγχρονο τύπο και να ανατρέξετε όσες φορές θέλετε σε κάποιο σημείο μιας διάλεξης ή σε κάποια διαδικτυακή σημείωση. Μάλιστα, οι εργαζόμενοι μπορούν να συμβουλευτούν τις δικές τους σημειώσεις ή των καθηγητών τους σε μια στιγμή αμφιβολίας ή δυσκολίας εν ώρα εργασίας, βελτιώνοντας έτσι και την ποιότητα της δουλειάς τους. Η ευελιξία ως προς το χώρο και το χρόνο, αλλά και η ελεύθερη πρόσβαση αποτελούν τα βασικότερα ατού του e-learning.
Είναι οικονομικά αποδοτικό.
Ένα διαδικτυακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα μειώνει το συνολικό κόστος που τελικά θα διαθέσει ένας εκπαιδευόμενος, όπως τα μεταφορικά έξοδα και τη γραφική ύλη. Συνήθως, τα αντίστοιχα προγράμματα ενός πανεπιστημίου ή μιας σχολής, όταν προσφέρονται εξ αποστάσεως, είναι φθηνότερα από τα αντίστοιχα που διδάσκονται δια ζώσης. Έτσι, πολλές φορές είναι πιο συμφέρον για τον μαθητή να επιλέξει εξαρχής την e-learning εκδοχή. Ένα ακόμη δυνατό χαρτί του είναι οι προσφορές που δίνονται σε μια εταιρία που θέλει να επιμορφώσει το προσωπικό της. Καθώς αφορούν πακέτα κάποιου αριθμού εργαζομένων, τα προγράμματα e-learning προσφέρουν πιο οικονομικά δίδακτρα.
Ενθαρρύνει τη δια βίου μάθηση και την προσωπική βελτίωση.
Οι άνθρωποι πάντα ψάχνουμε ευκαιρίες για εξέλιξη και προσωπική ανάπτυξη. Δύο βασικά ζητήματα που μας δυσκολεύουν στον παραδοσιακό δια ζώσης τρόπο μάθησης είναι ο χρόνος που απαιτείται, αλλά και το γεγονός της φυσικής παρουσίας. Ως προς το τελευταίο, κάποιος, ο οποίος ζει στην επαρχία, δεν έχει τις ίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μάθησης, σε σχέση με κάποιον άλλο, που ζει σε μια πόλη. Το e-learning όμως, λύνει και τα δύο προβλήματα: δεν παρεμποδίζει άλλες δραστηριότητες της καθημερινότητας, αφού τις περισσότερες φορές είναι τόσο ευέλικτο, που ο χρόνος απασχόλησης με αυτό είναι στην ευχέρεια του μαθητή. Επίσης, ο καθένας μπορεί να συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα e-learning, σε όποια γωνιά του κόσμου κι αν βρίσκεται. Αυτό σημαίνει πραγματικά ίσες ευκαιρίες μάθησης για όλους.
Προσαρμόζεται στις ξεχωριστές ανάγκες του εκπαιδευόμενου.
Ένα άλλο εκπληκτικό πλεονέκτημα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο περιλαμβάνει και όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι η εξατομίκευση της εκπαιδευτικής εμπειρίας. Ο ηλεκτρονικός τύπος μάθησης είναι τόσο διαδεδομένος πια που οι επιλογές είναι κυριολεκτικά αμέτρητες· είναι σίγουρο ότι υπάρχει κάποιο πρόγραμμα που να ικανοποιεί τις ξεχωριστές και μοναδικές ανάγκες και προτιμήσεις του καθενός. Επίσης, αν και το υλικό ενός μαθήματος είναι το ίδιο για όλους τους χρήστες, το e-learning επιτρέπει σε κάθε εκπαιδευόμενο να ελέγξει το ρυθμό του μαθήματος. Και καθώς το περιβάλλον δεν έχει καμία σημασία εδώ, οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν τον δικό τους τρόπο και τόπο μελέτης.
Ενθαρρύνει έναν ιδιαίτερο τρόπο κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
Ένα από τα μειονεκτήματα που αποδίδονται στο e-learning είναι η απομόνωση του μαθητή, λόγω της έλλειψης φυσικού περιβάλλοντος και δια ζώσης μαθήματος. Αυτό ωστόσο δεν ισχύει· οι έρευνες μάλιστα δείχνουν ότι η διαδικτυακή αλληλεπίδραση ενθαρρύνει την ενεργή συμμετοχή και την πιο ουσιαστική συζήτηση στα chat, στα emails και στα forums, αλλά και στις συνδιασκέψεις. Ο εκπαιδευτής και πάλι μπορεί να είναι παρών και να καθοδηγεί βοηθώντας τη συζήτηση ή να είναι απλός παρατηρητής. Μάλιστα, καθώς η συνεννόηση είναι σημαντική στη διαδικασία του e-learning, ο εκπαιδευτής μπαίνει στη διαδικασία να δώσει σαφείς οδηγίες για τη διαδικασία και τους κανόνες, σε αντίθεση με την δια ζώσης διδασκαλία.
Τέλος, ο κάθε μαθητής έχει τη δυνατότητα να σκεφτεί σοβαρά μια απάντησή του πριν τη μεταφέρει στους υπόλοιπους, παίρνοντας το χώρο και το χρόνο του, κάτι που τις περισσότερες φορές δεν ισχύει στον παραδοσιακό τρόπο εκπαίδευσης. Τέλος, πρέπει να προσθέσουμε ότι οι μαθητές μεταξύ τους έχουν τη δυνατότητα να γνωριστούν, να συνεργαστούν και να αλληλεπιδράσουν με έναν ιδιαίτερα ενδιαφέρων τρόπο, ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας και την πολυπολιτισμική ποικιλία που μπορεί να περιέχει ένα πρόγραμμα που απευθύνεται σε πολλές χώρες.
